Kolekcja Muzeum Fryderyka Chopina i George Sand w Valldemossie
w opracowaniu Bożeny Schmid - Adamczyk
Kustosz Muzeum w Valldemossie
Muzeum Fryderyka Chopina i George Sand w Valldemossie zostało założone przez Anne-Marie Boutroux de Ferrà (1895-1986) z pomocą wnuczki George Sand - Aurory Lauth-Sand, która przekazała znaczną część swoich zbiorów. Kolekcja Muzeum wzbogacała się z biegiem lat poprzez darowizny lub nabywanie na aukcjach rękopisów, portretów, pamiątek i dokumentów, ale głównie dzięki zakupowi w roku 1969 kolekcji Arthura Hedleya. Obecnie część kolekcji Muzeum jest udostępniana zwiedzającym, reszta zaś jest przechowywana w archiwach właścicieli Muzeum. Możliwe jest korzystanie ze zbiorów w celach naukowo-badawczych.
I. Autografy kompozycji Fryderyka Chopina
1. Trois Études ze zbioru Méthode des Méthodes: nr 1 f-moll (nr inw. M/52)1, nr 2 As-dur (nr inw. M/53), nr 3 Des-dur (nr inw. M/54)2
2. Etiuda f-moll op. 25 nr 2. Pierwsza wersja wpisana do albumu Antoniego Teichmanna; nr inw. M/ 47(16)
3. Nokturn E-dur op. 62 nr 2; nr inw. M/51
4. [Nokturn cis-moll (Lento con gran espressione)]. Jedyny zachowany autograf utworu; nr inw. M/493
5. Fuga a-moll. Jedyny zachowany autograf utworu; nr inw. M/50.
6. Walc Des-dur op 64 nr 1. Fragment utworu obejmujący pierwsze 9 taktów i początek 10. taktu; nr inw. M/55.
7. Szkic, z adnotacją Teofila Kwiatkowskiego; nr inw. M/48
II. Autografy utworów literackich George Sand
1. Souvenir de Majorque (Wspomnienie z Majorki). Część rękopisu; nr inw.M/73
2. Consuelo. 10 rozdziałów, w tym dwa będące własnością Chopina; nr inw. M/26
III. Listy Fryderyka Chopina
1. Do Josepha François Fétisa w Paryżu, Paryż 27 III 1836; nr inw. M/65
2. Do Juliana Fontany w Paryżu, Valldemossa, 28 XII 1838; nr inw. M/59
3. Do Camille Pleyela w Paryżu, Marsylia, 12 III 1839; nr inw. M/56
4. Do Wojciecha Grzymały w Paryżu z dopiskiem George Sand, [Marsylia 16 IV 1839]; nr inw. M/61
5. Do Juliana Fontany w Paryżu, Nohant, 9 VIII 1839; nr inw. M/57
6. Do Juliana Fontany w Paryżu, Nohant, [20 lub 27 VI 1831]; nr inw. M/58
7. Do Juliana Fontany w Paryżu, Nohant, 26 VII 1841; nr inw. M/67
8. Do Ludwiki Jędrzejewiczowej w Warszawie, Nohant, 31 X 1844; nr inw. M/66
9. Do Marii de Rozières w Paryżu, [Londyn], 1 VI 1848; nr inw. M/62
10. Do Camille Pleyela w Paryżu, Johnston Castle, 11 VII [1848]; nr inw. M/64
IV. Listy George Sand z dopiskami Fryderyka Chopina:
1. Do Wojciecha Grzymały w Paryżu, [Paryż, wiosna 1840 ?], (adres napisany ręką Chopina); nr inw. M/63
2. Do Wojciecha Grzymały w Paryżu, Palma, 14 [?] XII 1838; nr inw. M/60
3. Do Wojciecha Grzymały w Paryżu, [Nohant, 26 VIII 1846]; nr inw. M/224.
4. Do Wojciecha Grzymały w Paryżu, [Nohant, 12 X 1846]; nr inw. M/23
V. Pierwsze wydania utworów Chopina
Kolekcja zawiera znaczną liczbę pierwszych wydań utworów Chopina, opublikowanych w trzech wydawnictwach: Maurice'a Schlesingera w Paryżu, Breitkopfa & Härtla w Lipsku i R. Ch. Wessla & Co w Londynie (pierwsze wydania angielskie najbardziej kompletne na świecie). Do interesujących pierwodruków należą też m.in.: Wariacje B-dur op. 2 na temat Là ci darem la mano wydane w Wiedniu u Tobiasa Haslingera w 1830, zadedykowane Tytusowi Woyciechowskiemu (nr inw. IM/8) oraz jedyny znany egzemplarz Grand duo de «Robert le Diable» Chopina i Auguste'a Franchomme'a w układzie na cztery ręce (Paris 1839, Maurice Schlesinger, nr inw. Im/I(11). Ponadto w kolekcji znajduje się 5 tomów pośmiertnego wydania dzieł Chopina [op. 66-70], zredagowanego przez Juliana Fontanę, a wydanego przez A. M. Schlesingera w Berlinie.
Z innych wydań zasługują na uwagę:
Album des pianistes. Morceaux inédits composés par M. M. Chopin, John Cramer, Jacques Herz, Hiller, Kalkbrenner, Moscheles, Pixis, F. Hünten, z portretem Chopina wg P. R. Vignerona, opublikowany przez M. Schlesingera w Paryżu (nr inw. Im/ 84). W albumie zostały wydane Trzy Nokturny op. 15 Chopina. Egzemplarz zawiera dedykację kompozytora: Siostrze mojej kochanej Ludwice Jędrzejewiczowej / Paryż 1844. F.Chopin.
Six chants polonais op. 74 de Fr. Chopin transcrit pour le piano [...] par F. Liszt (nr inw. Im/83). Egzemplarz z korektą dokonaną przez F. Liszta dla wydawnictwa Adolfa Schlesingera w Berlinie (wszystkie poprawki zostały uwzględnione w pierwszym wydaniu, Berlin 1859)4
F. Liszt, S. Thalberg, J. P. Pixis, H. Herz, C. Czerny, F. Chopin, Hexameron; Morceau de concert. Grandes variations de bravoure pour piano sur la Marche des Puritains de Bellini. Composées pour le Concert de Mme la Princesse Belgiojoso au Bénéfice des pauvres [...], Wien 1839, T. Haslinger, nr inw. Im/1
VI. Portrety i obrazy (wybór)
1. Luigi Calamatta, portret Chopina, ok. 1840; nr inw. I/12
2. Teofil Kwiatkowski, portret F. Chopina, rys.oł., ofiarowany przez artystę w 1851 roku pani Dulong; nr inw. I/4
3. Ary Scheffer, portret Chopina, ol., 1847; nr inw. I/9
4. Teofil Kwiatkowski, Chopin na łożu śmierci, ol., 1849 dla Camille Pleyela; nr inw. I/10
5. Joseph Bonaventure Laurens, Chopin jouant du piano, rys.oł., wykonany po śmierci kompozytora; nr inw. I/8.
6. Auguste Charpentier, portret George Sand, ol.; nr inw. I/6
7. E. L. Dubufé, portret George Sand; nr inw. I/20
8. Nadar, George Sand, fot. ok.1860; nr inw. Ph/64
9. Eugène Delacroix, portret Maurice'a Sanda, rysunek ołówkiem, ok. 1836; nr inw. I/7
10. Maurice Sand, Burza na Majorce, akwarela; nr inw. I/22
11. Maurice Sand, Maurice i Solange jedzą pomarańcze w sadzie, rysunek ołówkiem; nr inw. I/23
12. Maurice Sand, Album zawierający 114 akwareli i rysunków; nr inw. I/15
13. Maurice Sand, Album zawierający szkice z podróży na Majorkę; nr inw. I/19
VII. Pamiątki (wybór)
1. Pukiel włosów Chopina oprawiony w stylową ramkę spoczywający na papierze, na którym George Sand napisała po angielsku: „Poor Chopin", 1848; nr inw. S/5
2. Kamizelka Chopina od stroju wizytowego; nr inw. S/3
3. Grzebień Chopina z kości słoniowej; nr inw. S/8
4. Para lalek ubranych w kostiumy majorkańskie; nr inw. S/9
5. Szkatułka George Sand z Wiednia z jej własnoręcznym napisem: Cette boîte de Vienne m'a été donnée par Chopin et je la donne à Aurore qui en aura bien soin. G. Sand 7 8bre 1873; nr inw. S/7
6. Komoda ofiarowana przez Chopina George Sand w czasie pierwszego pobytu kompozytora w Nohant; nr inw. S/4
VIII. Biblioteka
Muzeum posiada bogatą bibliotekę, na którą składają się edycje dzieł Fryderyka Chopina i George Sand oraz opracowania poświęcone kompozytorowi i pisarce, poczynając od wydań dziewiętnastowiecznych do najnowszych publikacji, wśród nich część z własnoręcznymi dedykacjami autorów.
1Skrót „nr inw." oznacza numer inwentarza kolekcji w Valldemossie.
2Autografy Trois Études, Nokturnu op. 62 nr 2, Nokturnu cis-moll (Lento con gran espressione) i Fugi a-moll zostały opublikowane w edycji faksymilowej: [vol. 1] Frédéric Chopin. Manuscrits Autògrafs Musicals, Valldemossa, Mallorca 2003; [vol. 2] Frédéric Chopin. Manuscrits Autògrafs Musicals. Comentaris, Bożena Adamczyk-[Schmid], Anàlisi crítica dels manuscrits, Valldemossa, Mallorca 2004.
3 Pierwsza publikacja: por. Adamczyk-[Schmid] 1979.
4 Por. Poniatowska 2008.